Tips voor het Bijbellezen, deel 3b
Wanneer je uitwisselt over wat een bepaalde Bijbeltekst je zegt, zul je vaak merken dat een ander eenzelfde stukje in de Bijbel heel anders leest dan jij. Wie heeft er dan gelijk?
Bedenk dat het niet altijd een kwestie is van 'de een heeft gelijk, de ander ongelijk'. Soms leggen beiden de tekst verkeerd uit. Maar dikwijls ook hebben beiden een goede uitleg.
IJzer smeden
Eenzelfde tekst kan immers meerdere betekenissen hebben. Dat gebeurt ook in het gewone leven. Als iemand zegt 'je moet het ijzer smeden als het heet is', kán dat een instructie inhouden voor een leerling-metaalbewerker. Maar het kan ook betekenen: je buren hebben juist een prijs gewonnen in de loterij, ga nú met je collectebus bij hen langs.
In gebruiksinstructies en wetten zul je niet zo vaak teksten aantreffen met meerdere betekenissen. De schrijvers hiervan proberen immers eenduidig te zijn. Maar in spreuken, raadsels, grapjes, columns en gedichten vind je vaak woorden of zinnen die dubbel-zinnig zijn.
In de Bijbel vinden we talloze teksten die meerdere betekenissen hebben. Soms krijgt een Bijbeltekst al een nieuwe betekenis in een ander Bijbelboek. Soms zelfs al iets verderop in hetzelfde Bijbelboek. De nieuwe betekenis verdringt de oorspronkelijke betekenis niet, maar komt ernaast te staan. Of misschien kun je beter zeggen: is een verdieping van de oorspronkelijke betekenis. Ik geef hier enkele voorbeelden.
Christus en de kerk
In Genesis 2,24 staat: 'Zo komt het dat een man zich losmaakt van zijn vader en moeder en zich hecht aan zijn vrouw, met wie hij één van lichaam wordt.' Dit slaat in Genesis zonneklaar op het huwelijk. Maar de schrijver van de Efeziërsbrief geeft hieraan een persoonlijke uitleg:
'Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één lichaam zijn.' Dit mysterie is groot - en ik betrek het op Christus en de kerk (Efeziërs 5,31-32).
Het graf niet zien
In Psalm 16,10 bidt David: 'U levert mij niet over aan het dodenrijk en laat uw trouwe dienaar het graf niet zien'. Hij zegt dit in een situatie waarin hij kennelijk erop rekent, dankzij Gods hulp aan de dood te ontkomen. In zijn toespraak op het pinksterfeest past Petrus deze psalm echter toe op de verrijzenis van Jezus. Hij haalt eerst de verzen 8 t/m 11 uit Psalm 16 aan en zegt dan:
Broeders en zusters, u zult mij wel toestaan dat ik over de aartsvader David zeg dat hij gestorven en begraven is; zijn graf bevindt zich immers nog steeds hier. Maar omdat hij een profeet was en wist dat God hem onder ede beloofd had dat een van zijn nakomelingen zijn troon zou bestijgen, heeft hij de opstanding van de messias voorzien en gezegd dat deze niet aan het dodenrijk zou worden overgeleverd en dat zijn lichaam niet tot ontbinding zou overgaan. Jezus is door God tot leven gewekt, daarvan getuigen wij allen (Handelingen 2,29-32).
Één man voor het hele volk
In Johannes 11 komt het Sanhedrin bijeen. Men maakt zich zorgen over de groeiende populariteit van Jezus:
'Wat moeten we doen? Deze man doet veel wondertekenen, en als we hem zijn gang laten gaan, zal iedereen in hem gaan geloven. Straks grijpen de Romeinen in; dan zullen ze onze tempel en ons volk vernietigen.' Een van hen, Kajafas, die dat jaar hogepriester was, zei tegen de anderen: 'Jullie begrijpen het niet! Besef toch dat het in jullie eigen belang is dat één man sterft voor het hele volk, zodat niet het hele volk verloren gaat' (Johannes 11,47-50).
De evangelist ziet in deze woorden een diepere betekenis. Hij schrijft meteen hierna: Dat zei hij niet uit zichzelf: als hogepriester in dat jaar sprak hij de profetie dat Jezus zou sterven voor het volk, en niet alleen voor het volk, maar ook om de verstrooide kinderen van God bijeen te brengen (Johannes 11,51-52).
Ook nu
Dit waren drie voorbeelden van Bijbelteksten die in de Bijbel zelf een tweede betekenis krijgen. Maar ook in de huidige tijd kunnen Bijbelteksten een andere betekenis voor je krijgen. Ik herinner me een gesprek met iemand over 1 Korintiërs 13, een bekende tekst over de liefde. De ander werd ineens enthousiast en zei: 'God is liefde, dus nu zie ik ineens dat al deze zinnen me iets zeggen over God. Als ik hier lees dat de liefde geduldig is en alles verdraagt, betekent het ook dat God geduldig is en alles verdraagt.'
Vaak ga je een diepere betekenis zien doordat je een belofte uit de Bijbel toepast op jouw eigen situatie.
Kom naar buiten!
In Johannes 5,25 lees je bijvoorbeeld dat Jezus zegt: Ik verzeker u: er komt een tijd, en het is nu al zover, dat de doden de stem van Gods Zoon zullen horen en dat wie hem horen, zullen leven.
In Johannes 11 lees je dan over Jezus' vriend Lazarus: hij is gestorven en begraven. Maar als Jezus roept (vers 43): 'Lazarus, kom naar buiten!', hoort deze gestorvene Jezus' stem en komt hij tot leven. Wat Jezus in Johannes 5,25 heeft aangekondigd, komt hier tot een eerste vervulling.
Je mag dus in Johannes 11 meer lezen dan de opwekking van een gestorvene - wat op zich al een geweldig teken is. Je mag er ook in lezen dat luisteren naar Jezus' stem iemand tot leven brengt. Vervolgens kun je dat toepassen op je eigen situatie, als je ook het gevoel hebt dat je nu 'dood' bent. Jij mag op de plaats van de naam Lazarus je eigen naam invullen - bijvoorbeeld Jan - en horen dat Jezus nu tegen jou zegt: 'Jan, kom naar buiten', en je mag voelen dat Jezus jou de kracht geeft om uit je graf te komen en te leven.
Op jezelf toepassen
Zo kun je veel woorden van Jezus op jezelf toepassen. Vooral woorden waarbij Hij op de een of andere manier iemand verlost: Meisje, ik zeg je, sta op! (Marcus 5,41). Ik wil het, word rein! (Lucas 5,13). Ik veroordeel u ook niet (Johannes 8,11).
Ook allerlei andere Bijbelwoorden kun je op jezelf toepassen, bijvoorbeeld: De HEER is mijn herder, het ontbreekt mij aan niets (Psalm 23,1). Wees niet bang, want ik ben bij je (Jesaja 41,10). Alles maak ik nieuw! (Openbaring 21,5).
In een bijbeltje dat ik al jaren gebruik, staan heel wat teksten onderstreept, die in de loop van de jaren een bijzondere betekenis voor mij gekregen hebben. Ik zie dat ook wel bij anderen!
Bevestigd of verrijkt
Doordat je veel in de Bijbel leest, erover nadenkt en de teksten in je leven probeert toe te passen, kunnen veel Bijbelwoorden gaandeweg een diepere betekenis voor je krijgen. Je merkt dat voor anderen zulke woorden ook diepere betekenissen krijgen. Je kunt erover uitwisselen. Als je tot eenzelfde manier van verstaan gekomen bent als iemand anders, voel je je misschien bevestigd. Als een ander de tekst anders begrijpt dan jij, voel je je wellicht verrijkt. Bijbellezen, en ook samen Bijbellezen, het blijft altijd iets nieuws opleveren.
Uit Bouwen aan de Nieuwe Aarde 2011-4