Het onderricht van Orna Grinman tijdens Celebrate over vergeving bevatte een diepe boodschap. In Israël spreekt zij hier regelmatig een hele week over in een conferentie.
Nu moest ze het kort houden. Vooraf dacht ik nog over vergeving wel genoeg te weten, maar Orna Grinman leerde me hele nieuwe aspecten.
Hoe vaak moet ik mijn naaste vergeven? Ja, die evangelietekst ken ik, die komt zo vaak langs in de zondagsliturgie. “70 × 7 maal, Petrus.” Dat antwoord kennen we. Uit pastorale bewogenheid wordt er in een preek soms bij gezegd dat het voor mensen niet altijd mogelijk is om tot vergeving te komen. De in Jezus gelovende joodse spreekster uit Israël liet mij in haar lezing tijdens Celebrate voor het eerst goed nadenken over wat Jezus verder vertelt in diezelfde parabel in Matteüs 18,21-35.
Slechte dienaar
De dienaar die een enorme schuld kreeg kwijtgescholden door de koning, wilde vervolgens zijn naaste geen kleine schuld kwijtschelden. Hij lieten hem gevangen zetten. Dat die koning vervolgens boos werd, wist ik ook nog. Maar over het vervolg had ik eigenlijk nooit goed nagedacht.
De gedachte dat God ook mij een slechte dienaar kan noemen en boos op mij kan zijn als ik iemand niet vergeef, was nog niet in mij opgekomen.
De koning ontslaat hem niet. Hij noemt hem een slechte dienaar en levert hem over aan beulen tot hij de hele schuld zou hebben terugbetaald. Ook daar had ik nooit over doorgedacht.
Welke schuld betalen?
Orna Grinman stelde vervolgens de vraag welke schuld de niet-vergevingsgezinde dienaar moest terugbetalen, terwijl hij in de gevangenis zat. “Om welk bedrag ging dat? Dat was niet die aanvankelijke enorme schuld die de koning echt had kwijtgescholden”, zei ze. “Daarvan was deze dienaar werkelijk verlost, zoals wij door ons geloof in Jezus en door ons doopsel werkelijk verlost zijn van de zondigheid die we uit onszelf niet konden overwinnen. Welke schuld kon dan wel door die dienaar terugbetaald worden terwijl hij in de gevangenis zat?”
Gevangen houden
Het antwoord van Orna Grinman zal ik niet meer vergeten. Als wij iemand die ons iets heeft aangedaan niet vergeven, dan houden we die persoon gevangen in ons hart en dan blijft datgene wat ons is aangedaan ons afbeulen, pijn doen. Die persoon die jou zoveel pijn heeft gedaan, die wil je juist niet in je hart hebben. Maar door hem niet te vergeven blijft hij in je hart zitten, kom je niet los van hem. Je hebt er dus zelf alle belang bij die persoon te vergeven, niet langer aan te rekenen wat hij gedaan heeft. Dat kun je doen zonder daarmee goed te praten wat hij jou heeft aangedaan en zonder te wachten tot die persoon, die misschien zelfs al overleden is, zelf om vergeving vraagt.
Herinnering blijft, vergeven kan
De consequenties van deze parabel van Jezus gaan ver. Onze joodse spreekster paste het ook toe op haar eigen volk. Ze vertelde dat in Jeruzalem in Jad Vasjem, het grote gedenkcentrum van de moord op zes miljoen Joden, de tekst staat: We zullen nooit vergeten en nooit vergeven. “Daarmee blijven we ook onszelf pijnigen.”
Kees Slijkerman
PS
Leo Omlo van het Talitakumiteam: ‘Bisschop De Korte spreekt in een interview over het seksueel misbruikschandaal over vergeven op dezelfde manier als Orna Grinman. Hij zegt dat vergeving “slachtoffers vrij kan maken van de last van het verleden. Dat heb ik van Abel Herzberg geleerd: als je blijft haten, blijf je in de macht van de dader. Mensen moeten dat wel kunnen, de dader vergeven. Sommigen zijn te gekwetst." (Trouw, 19 december 2011)’
Leo haalt deze uitspraak vaak aan bij de inleiding over vergeving in Talitakumiweekends.
Uit: Bouwen aan de Nieuwe Aarde 2019-3