Het is ochtend. Ik schrik wakker en zie dat het al licht is. Verward zoek ik mijn telefoon en kijk hoe laat het is. Wat!? Zo laat! Hoe kan dit? Ik moet door mijn wekker zijn heengeslapen, het is al over half negen en ik heb het ochtendgebed gemist. Sterker nog: het ontbijt is allang begonnen! ‘Nee hè,’ denk ik bestraffend bij mezelf, ‘dit heb ik weer. Lekkere start, Fran.’ Vliegensvlug spring ik mijn bed uit, haal een koude washand door mijn gezicht en trek mijn kleren aan. Ik haast me om zo gauw mogelijk te kunnen aansluiten bij het programma. ‘Vader,’ klinkt het zacht in me.
Vleugje schaamte
Het is mijn eerste ochtend van de stilteretraite ‘Groeien naar een contemplatieve levenshouding’ in bezinningscentrum Emmaus te Helvoirt*. Met mijn verkreukelde slaaphoofd begeef ik me naar de Jacobuszaal, waar het ontbijt inderdaad al in volle gang is. Balend en met een vleugje schaamte pak ik mijn ontbijt bij elkaar en zoek ik een plekje aan de ontbijttafel. Mijn mederetraitanten lijken niets in de gaten te hebben. Verontschuldigend zoek ik de blik van Tiny, een van de retraitebegeleiders. Haar antwoord is een stralende glimlach die mijn schaamte en zelfverwijt doet wegsmelten. ‘Vader,’ klinkt het liefdevol in mij.
Stille liefdesontmoeting
Tijdens deze retraite beoefenen we het innerlijk gebed, een stil gebed van overgave aan God. Er is veel ruimte voor individuele stille tijd, maar ook met de groep hebben we regelmatig gezamenlijke gebedsmomenten waarin we samen oefenen. Oefenen om in de stilte te luisteren naar God. Om je door Hem te laten beminnen en Hem terug te beminnen. Een liefdesontmoeting met de Heer.
De stilte die spreekt
Ik vind het fijn, de gebedsmomenten met de groep. Er wordt geen woord gewisseld, het is de stilte die spreekt. Want in onze harten klinkt een woord. ‘Vader’, ‘Jezus’, ‘Abba’ of een ander woord dat ons helpt om telkens weer terug te keren naar Gods aanwezigheid wanneer onze gedachten afdwalen. Zo oefenen we onszelf om bij Hem te zijn. Niet iets te doen of te moeten presteren, maar liefdevol beschikbaar te zijn voor onze Schepper. Ik heb het woord ‘Vader’ uitgekozen. Telkens weer klinkt in me het woord ‘Vader’.
Onverwacht vroeg
De volgende ochtend schrik ik wakker van de wekker, die op maximaal volume door mijn kamer galmt. Ik ben op tijd wakker, spring uit mijn bed en… Och, nee toch, ik ben een week te vroeg ongesteld geworden en ik heb niets mee! Onhandig schuifel ik naar het ochtendgebed. ‘Vader’, klinkt het in me, en dat bemoedigt mij.
Na het ontbijt ga ik op zoek naar Bart, die in Emmaus voor ons zorgt, en leg hem mijn situatie uit. ‘Geen probleem, Frannie, ik ga iets voor je regelen,’ roept hij vrolijk. En nog geen minuut later komt hij aangelopen met twee pakken maandverband. ‘Yes, het is ook nog eens mijn merk’, denk ik nog vlug als ik Bart hartelijk bedank. ‘Vader,’ klinkt het dankbaar in me.
Ononderbroken samenspraak
Tiny Pouwels, een van de retraitebegeleiders
Tijdens deze retraitedagen krijgen we lezingen waarin we horen over heiligen en mystici die de weg van het contemplatieve gebed zijn gegaan. Zij hebben beschreven hoe deze levenshouding hun leven heeft veranderd en wat zij tegenkwamen op hun weg. We leren van Theresa van Avila dat het bij het innerlijk gebed niet aankomt op veel denken, maar juist veel beminnen. En Johannes van het Kruis nodigt ons uit onszelf over te geven aan dit ‘heilig nietsdoen’. We laten ons inspireren door Etty Hillesum, die ons vertelt hoe haar leven één ononderbroken samenspraak wordt met God, terwijl ze in kamp Westerbork wacht op haar transport naar Auschwitz. Intense getuigenissen, die me stil maken en me dichter brengen bij de Aanwezige in het diepste van mezelf, God, mijn Vader.
En zo klinkt het die stille dagen telkens weer in mij, ‘Vader’. In de stilte tijdens de maaltijden, tijdens het woordeloos koffiedrinken en het samen corvee doen.
Woordeloze zuchten
Ik word eraan herinnerd dat slecht innerlijk gebed niet bestaat. Dat het Gods Geest zèlf is die in ons bidt en voor ons pleit met woordeloze zuchten (Romeinen 8,26). Dat het Gods Geest is Die in mij steeds weer 'Vader' bidt. Als ik afdwaal, is Hij het die volhardt in het stille beminnen. En, hoewel ik in deze dagen momenten van diepe vrede en vreugde ervaar, zie ik opnieuw dat het innerlijk gebed niet draait om mijn gevoel, om de mooie ervaring of om welk resultaat dan ook.
Diepste thuis
De vruchten van het innerlijk gebed moeten we niet zoeken in het gebed zelf, maar juist daarbuiten. In het kleine ‘leed’ van te laat wakker worden en te vroeg ongesteld zijn. In momenten waarop het leven anders loopt dan ik gedacht had, of gehoopt. Wanneer ik te maken krijg met pijn, verdriet, onzekerheid, ziekte en angst. Wanneer ik plekken in mijzelf tegenkom waar mijn hart gebroken is en mijn ziel rusteloos. Wanneer ik in onverwachte situaties kom, waardoor mijn leven zodanig ontwricht raakt dat er geen enkele steun te vinden is. Geen enkele steun, behalve in dat ene woord dat staat voor mijn diepste thuis: Vader.
Frannie Homburg
Uit Bouwen aan de Nieuwe Aarde 2018-5