Nederland heeft eind vorig jaar een meer serieus begin gemaakt met het verwerken van misschien wel de meest zwarte bladzijde uit haar geschiedenis: de slavenhandel die door de staat officieel toegelaten werd en door de kerken veelal werd goedgepraat.
Ook op de Charisdag 2023, Tweede Pinksterdag in Utrecht, willen we aan de verwerking van die zwarte bladzijde op bescheiden wijze aandacht besteden. Op 1 juli zullen we als Koninkrijk der Nederlanden veel uitgebreider stilstaan bij de officiële afschaffing van slavernij als wettelijk legitieme mogelijkheid. Nederland was met die afschaffing veel later dan andere landen. Ik schrijf het met schaamte.
Genezing van herinneringen
Bij de charismatische vernieuwing hebben charisma’s als genezing van herinneringen/innerlijke genezing vanaf het begin een grote rol gespeeld. Jaar in jaar uit ontvangen mensen deze genezingen, bijvoorbeeld in Talitakumi-weekenden en Emmausdagen.
Mgr. Peter Hocken en andere gezaghebbende theologen van deze vernieuwing hebben terecht ook de collectieve verwondingen hierbij betrokken.* Want wonden van het verleden etteren door in het heden en vragen om genezing.
Ook misdaden die staten en kerken met zich meedragen, blijven schreeuwen naar de hemel en blijven ons collectieve geweten aanklagen, tot er werkelijk berouw is, excuses worden gemaakt, vergeving wordt gevraagd en schulden worden vereffend.
Wat generaties lang doorwerkt
Het gevangen nemen van medemensen en hen als slaven verhandelen heeft voor die mensen en hun nazaten vele generaties lang negatieve gevolgen. Dat blanken lang meenden dat dat toegestaan was, werkt onbewust in hun nazaten generaties lang door en uit zich in het zich minder waard achten van mensen met een donkere huidskleur. Als je verstand eenmaal doorheeft hoe fout dit is, dan zijn je onbewuste en je gevoelswereld er nog niet zomaar van verlost.
Als Nederlanders voelen we soms een gevoel van trots in ons opkomen als we horen dat we in de handel heel succesvol waren met onze Verenigde West-Indische en Oost-Indische compagnieën. Maar realiseren we ons wel, dat slavenhandel daar onderdeel van uitmaakte? De hoofdschuldigen worden om de winsten die ze voor ons land behaalden nog met standbeelden, op schilderijen en in boeken geëerd. Terwijl de helden die opstonden tegen misdadige slavernij pas sinds kort eervol vermeld worden.
De impact van excuses
Onze Nederlandse regering heeft in december 2022 nederig excuses gemaakt voor de slavernij. Hoe groter de impact van die excuses is, dat kan ik beter aanvoelen door een van de nazaten van die tot slaaf gemaakte medemensen erover te horen spreken en bidden: Shirley S. Zichem. We hebben haar gevraagd erover te schrijven. Dat is emotioneel aangrijpend en daarom moeilijk via papier over te brengen. Ze maakte er eerst een luisterbrief van en zal 29 mei op de Charisdag spreken.
Verpletterend
In haar levensverhaal speelt de televisieserie Roots, met in de hoofdrol de tot slaaf gemaakte Kunta Kinte (geboren in Gambia, 1750) een grote rol. Oudere lezers zullen zich deze televisieserie, in 1979 op de Nederlandse tv, herinneren. Op mij heeft het een grote indruk gemaakt, maar op de toen dertienjarige Shirley had het een verpletterende indruk. In beeld te krijgen hoe ook haar voorouders moeten zijn mishandeld haalde haar hele innerlijk overhoop en bracht haar in opstand.
Jarenlang heeft ze uitgekeken naar de publieke schuldbelijdenis door de Nederlandse regering, die als enige officieel namens het hele Nederlandse volk kan spreken. Toen premier Rutte deze schuldbelijdenis in december 2022 dan eindelijk uitsprak, had ook dat een verpletterende indruk op haar, maar nu in positieve zin. Lees hier haar getuigenis.
Kees Slijkerman
*Brochure De wonden van de geschiedenis genezen - Mgr. dr. Peter Hocken, 0132 op www.stucom.nl, en als gedrukt boekje uitgegeven door Stichting KCV, , voor € 2,50 verkrijgbaar bij de KCV-boekentafel in Utrecht, 29 mei en Wateringen 26 augustus; www.kcv-net.nl/kcv/webwinkel
Schuld die de Katholieke Kerk meedraagt
Het Vaticaan heeft op 30 maart 2023 in een officiële verklaring over de mishandeling van inheemse volken gewezen op de schuld die we als Katholieke Kerk meedragen. Er was wel in 1537 al een decreet van de toenmalige paus, waarin bepaald werd dat inheemse volkeren niet mogen worden beroofd van hun vrijheid en niet tot slaaf gemaakt mochten worden. Maar de kerkelijke autoriteiten hebben ‘soms geen weerstand geboden’ tegen de koloniale mishandelingen die regelrecht met dit decreet in strijd waren. De verklaring van 30 maart zegt dat het belangrijk is ‘deze fouten te erkennen’ en de inheemse bevolking om vergeving te vragen. ‘Veel christenen hebben de inheemse volkeren slecht behandeld en recente pausen hebben daarvoor meermaals om vergeving gevraagd.’ Bron: ND 31-3-2023.