Een programmatisch geschrift: zo zou je het nieuwe boekje kunnen aanduiden, dat eind 2021 verschenen is onder de titel Jesus, King of the Jews? Messianic Judaism, Jewish Christians and Theology Beyond Supersessionism, onder redactie van dr. James Earle Patrick van de universiteit van Oxford.
Een Nederlandse vertaling is op komst met de (werk)titel: Jezus, de koning van de Joden? Messiaans jodendom, joodse christenen en een theologie voorbij het vervangingsdenken.*
Het eerste hoofdstuk van deze nieuwe bundel beschrijft de fundamentele verandering van paradigma die zich vanaf 1960 binnen de christelijke kerken voordoet en waarin de joodse identiteit van Jezus niet langer wordt vervangen, maar opnieuw doordacht. Een belangrijke stimulans daarin is de opkomst van een jodendom dat Jezus als haar Messias belijdt.
Het tweede hoofdstuk beschrijft de schade die de kerken in de loop van hun geschiedenis hebben opgelopen, doordat in haar schoot de joodse gelovigen in de Messias (Christus) volledig afwezig of onzichtbaar waren.
Het derde hoofdstuk vormt het hart van de bundel en behandelt de vraag uit de titel: “Is Jezus de koning van de Joden?”
Vervolgens wijst hoofdstuk vier op onze ware identiteit als Kerk, omdat elke geïnspireerde visie op Christus (christologie) een visie op kerk-zijn voortbrengt (ecclesiologie). En dat is zo vanwege de eenheid van de Messias en de Kerk die zijn Bruid is. Die eenheid zal op het einde der tijden voltooid worden (eschatologie).
Ten slotte opent zich in dit boekje het perspectief van effectieve genezing van de diepe wonden, die in de loop van de eeuwen geslagen zijn tussen de verschillende kerken.
Nieuw theologisch tijdperk
De bundel Jesus, King of the Jews? is niet alleen programmatisch vanwege de inhoud, maar ook vanwege zijn programmatische werking, die in alle bescheidenheid de potentie heeft om een nieuw theologisch tijdperk in te luiden. Genoeg aanleiding om van 11, 12 en 13 juli dit jaar een grote internationale conferentie te houden aan de Katholieke Theologische Faculteit van Wenen met het uitdagend thema: Is Jezus ook de Messias voor Israël? De messiaans joodse beweging en het christendom in dialoog.
Grote uitdagingen
In aanloop naar dit “Wiener Kongreß” in juli vond er op 8 april al een Nederlandstalige, oecumenische webinar plaats, waarin theologen en pastores van verschillende kerken zijn ingegaan op de uitdagingen die in dit boekje worden verwoord. Deze theologie na het vervangingsdenken plaatst het huidige christendom en jodendom voor grote uitdagingen.
Ingrijpende gewetensvraag
In de theologie van vandaag prangt namelijk een ingrijpende gewetensvraag: verstaan we de titel ‘Koning van de Joden’ wel goed? In hoeverre heeft het eeuwenlange vervangingsdenken de oorspronkelijke joodse verworteling van Jezus en van de vroege Kerk niet ‘gesloopt’ door aan te nemen dat de functie van het Uitverkoren Volk Israël was overgenomen door de christelijke kerk? En is er ruimte om een nieuwe – meer Bijbelse - visie te ontwikkelen op de ondergesneeuwde joodse identiteit van de christelijke kerken?
Historische samenkomst
Het aanstaande congres in Wenen is een internationale, oecumenische en theologische conferentie, met een keur van sprekers, onder wie rabbijn dr. Mark Kinzer (een messiaans-joods theoloog) en vanuit Nederland onder meer prof. dr. Henk Bakker. Deze conferentie is vrucht van een samenwerkingsverband tussen de Katholieke Theologische Faculteit van Wenen en het Europese comité ‘Toward Jerusalem Council II’ (TJCII). Dit alles staat onder auspiciën van kardinaal Schönborn van Wenen, die de historische samenkomst zal openen. Het is mogelijk om online vanuit heel de wereld deze conferentie mee te maken.**
Baanbrekend
Bovenstaande presentatie van de bundel en van het congres in juli gaf mij de volgende gedachte en getuigenis in. Het komende theologische congres in Wenen heeft de potentie baanbrekend te worden. Daar zal namelijk de persoon van Jezus Messias en zijn plaats in de heilsgeschiedenis benaderd worden vanuit een nieuwe visie, die ik ervaar als licht van de Heilige Geest, de Geest van de verrezen Messias Zelf. Het verklaart op een nieuwe wijze welke plaats de Messias inneemt in de verbondsgeschiedenis van Israël en van de Kerk. Het is misschien wat gewaagd, maar op eigen gezag zou ik daar de kwalificatie charisma aan durven verbinden. Ik noem het een charisma van licht***, waaruit een geïnspireerde theologie geboren wordt en waarin de Verrezen Messias Zelf aan het woord komt door de Heilige Geest, zodat weer opnieuw bewaarheid wordt wat Lukas beschreef in het narratief van de Emmaüsgangers: Daarna verklaarde Hij hun wat er in al de Schriften over Hem geschreven stond, en Hij begon bij Mozes en de Profeten (Lucas 24,27).
Wat nodig is
Voorwaarde is wel dat wij openstaan voor deze genadegave van het Licht, dat de Messias wil laten schijnen en waarmee Hij de Schriften aan ons opnieuw wil verklaren. Daarbij zijn we ten enenmale afhankelijk van de wijze waarop wij in staat zijn dat Licht van de Verrezen Heer en zijn Geest in ons op te nemen en te laten doorwerken. Daarvoor is het broodnodig:
- dat wij een fundamenteel vernieuwende ervaring van kerk-zijn opdoen (ecclesiologie);
- waarin centraal staan de Messias – de Christus – als de Levende (christologie) en het licht van zijn Heilige Geest dat Hij aan zijn leerlingen schenkt (pneumatologie).
Voltooiing
Zo zal Hij in de kracht van zijn Geest opnieuw onder zijn leerlingen kunnen komen – onder ons dus – en een teken worden van zijn nieuwe komst die voltooiing van de eindtijd inluidt (eschatologie). In deze eindtijd is de Messias zelf de ‘acting person’ die zijn Licht laat schijnen over de heilsgeschiedenis. Deze is begonnen met de verbonden die God heeft gesloten met zijn Uitverkoren Volk en zijn voorvaderen.
Deze geschiedenis van heil zal zijn voltooiing vinden door de Gezondene die de verpersoonlijking is van heel Israël en daarom de onvervangbare koning van het joodse volk: Jezus Messias.
Ad Verest, parochiepriester te Eindhoven
*Bestellingen van de toekomstige uitgave van de Nederlandse vertaling van dit boekje kunnen al worden gemaild naar René Leitner (tjc-ii@hetnet.nl), bij wie de originele Engelse editie verkrijgbaar is voor € 9, - inclusief verzendkosten. Zie ook www.tjcii.nl
**Symposium 11-13 juli 2022 in Wenen is op uitnodiging met ook vanuit Nederland een katholieke bisschop en verschillende protestantse theologen. [Klik hier voor het verslag van bisschop Ron van den Hout.]
***Een ‘collectief charisma’ van christenen en Messiasbelijdende Joden die van de Geest een visie, een licht, hebben ontvangen dat de hele heilsgeschiedenis in een vernieuwend kerkhistorisch, christologisch, ecclesiologisch, pneumatologisch en eschatologisch perspectief zet. Je kunt het ook omschrijven als een ‘baanbrekende openbaring’ in de betekenis die Paulus in 1 Korintiërs 14,26 geeft aan ‘openbaring’.
Uit Bouwen aan de Nieuwe Aarde 2022-2, mei 2021
In onderstaand Nederlandse webinar over dit boekje, gehouden op 8 april 2022, spreken christelijk-gereformeerde universitair docent dr. Michael Mulder; rooms-katholiek bisschop dr. Ron van den Hout; PKN-predikant ds. Jacco Overeem en vanuit de Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeenten voorganger drs. Wim Nieuwenhuis.