“Waar hebben we God aan het werk gezien?" Die vraag stelden de organisatoren van de conferentie Missionaire Parochie elkaar aan het einde.
Deze vraag beantwoorden is natuurlijk een tikkeltje aanmatigend, want we bestempelen al gauw die dingen die we graag zien gebeuren als werk van God. Frank Jansons schreef als antwoord: “Dat heb ik op zoveel plekken gezien! Bisschoppen die hun scepsis hebben afgelegd, priesters die Alpha nu wel prioriteit willen geven, gelovigen die een verlangen hebben gekregen om mensen te bereiken met het Evangelie door middel van Alpha en ongelovigen die interesse hebben gekregen in het evangelie. Vandaag ontving ik al enkele mails vanuit parochies die hun eerste wonderen delen als spin-offs van de conferentie. Ik verwacht veel van God de komende tijd, laat me door Hem verrassen. Om met de woorden van Mallon te spreken: Let's wow it to life! Dit smaakt naar meer.”
Vrucht van jarenlang gebed…
Vooraf schreef iemand: "Ik heb de indruk dat de vele jaren van gebed bij de Katholieke Charismatische Vernieuwing nu pas tot leven gaan komen in de parochies. Van ons zullen er ook heel wat deelnemen. Ik zal bidden dat het een goede conferentie mag worden. Dat de Heilige Geest het werk gaat doen!"
… maar geen vals quiëtisme
Een prachtige uitspraak, zeer herkenbaar bij charismatische vernieuwing. Maar nu ik mijn aantekeningen van een voorbespreking met de Canadese, in Schotland geboren pastoor James Mallon inkijk, valt mijn oog op zijn waarschuwing voor vals quiëtisme. Denk nu niet “moeilijk woord, dat slaan we over”. In reactie op de volkomen afwezigheid van gebed in kerkelijke kringen, kun je ook vervallen in alleen maar bidden. Quiëtisme duikt af en toe op in de kerkgeschiedenis, bijvoorbeeld bij het idee dat het honderd procent Gods werk moet zijn en wij alleen maar hoeven te bidden en te wachten. Nee, we moeten bidden alsof alles van God afhangt en ons inzetten met al onze menselijke vermogens alsof alles van ons afhangt. Gods Woord is duidelijk over het belang van goede planning, goed overleg, goede raadgevers en goede voorbereiding, dienstbaarheid en uitvoering.
Goede organisatie, ruimte voor de Geest
Die goede voorbereiding was er voor deze conferentie Missionaire Parochie. Bisdom Breda was voor deze conferentie een samenwerking aangegaan met verschillende organisaties, waarvan vertegenwoordigers de laatste jaren regelmatig online de te zetten stappen bespraken.* Door de inzet van vele bekwame, doortastende, biddende medewerkers was het zo goed georganiseerd, dat de Heilige Geest alle kansen kreeg. Vooral father James Mallon zorgde daarvoor en ook de zang met een muziekgroep, die was samengesteld met mensen uit verschillende katholieke charismatische gemeenschappen.
Muziekgroepsleden uit KCV, Chemin Neuf, Emmanuel, KISI-kids,…
Gewaagde muziek en zang
Een missionaire parochie wordt onder meer gekenmerkt door zondagsvieringen waarin de muziek en zang goed verzorgd zijn en aantrekkelijk voor de buitenkerkelijke gasten die je wilt verwelkomen. De zang en muziek tijdens de conferentie brachten nieuwe liederen die inhoudelijk zeer goed pasten, maar ‘best gewaagd’ leken. Nog onbekend, veelal Engelstalig, maar zeer behulpzaam om ons in de houding van overgave aan God te helpen, die nodig is om te kunnen ontvangen van de Heilige Geest.
Waarmee is de Kerk missionair geworden?
James Mallon sprak niet over charismatische vernieuwing, maar bracht de essenties ervan overtuigend naar voren en in praktijk. Zo stelde hij in de laatste sessie de vraag: Wanneer is de Kerk missionair geworden? Op Witte Donderdag, met de instelling van de Heilige Eucharistie? Met Goede Vrijdag, toen Jezus aan het kruis alles goed maakte? Met Pasen, de overwinning op de dood? Nee, het was bij de uitstorting van de Heilige Geest, toen de leerlingen de kracht van de Heilige Geest gingen ervaren.
Hoe belangrijk het dus ook is dat we de Eucharistie vieren en dat we dat op de goede manier doen, daarmee zijn we niet missionair.
Hoe waar het ook is dat wij aan het ene offer van Christus niets kunnen toevoegen om gered te kunnen worden, met het geloven in die waarheid zijn we nog niet missionair. Hoezeer Pasen ook een hoogtepunt is, daarmee zijn we nog niet missionair.
Kracht van de Geest gaan ervaren
Ja, zelfs het feit dat we de Heilige Geest hebben ontvangen, zoals de tien apostelen op de avond van de eerste paasdag en het feit dat wij bij ons doopsel en vormsel de Heilige Geest ontvingen, maakt ons nog niet missionair.
De Heilige Geest deed ook het hart van de Emmausgangers branden, toen Jezus hun uitlegde wat in de boeken van Mozes en de profeten op Hem betrekking had. Maar ook dat was nog niet voldoende om missionair te worden. Daarvoor was de ervaring van de Kracht van de Geest nodig, bovenop al die eerdere stappen!
Over elkaar bidden!
De Kracht van de Heilige Geest is volgens James Mallon de eerste van de drie sleutels die nodig zijn om als geloofsgemeenschap missionair te worden. “Daarom nodig ik u uit om straks in groepjes van drie over elkaar te bidden om de Heilige Geest.” Hoewel we eerder in de conferentie in groepjes van twee met elkaar spraken of baden, leek dit eerst toch een gewaagde afronding van zijn laatste lezing. Maar hij legde goed uit waarom en hoe dat bidden over elkaar kan. Met twee leden van de muziekgroep deed hij op het podium eerst voor hoe dat bidden over elkaar goed kan. Geen omhelzingen, maar met zijn tweeën aan de derde vragen: “Vind je het goed dat ik mijn hand op je schouder leg?” en vervolgens bidden, al is het maar eenvoudig: “Kom, Heilige Geest”. Daarna even stil blijven en de Geest de mogelijkheid geven om een woord of beeld in te geven. En alle duizend deelnemers kwamen in beweging, onder wie meer dan zestig priesters en meerdere bisschoppen. Wie het eng vond, mocht ook als vierde persoon bij een groepje gaan staan zonder zelf mee te doen. Vanaf het podium gaf hij aan: “Nog 30 seconden” en “Nu voor de volgende bidden,” zodat het ook in de tijd niet uit de hand kon lopen.
De primaire verkondiging
Als tweede sleutel noemt hij: in alle activiteiten prioriteit geven aan evangelisatie. Niet als extra activiteit erbij door een speciale commissie, maar als iets wat in alle facetten van het parochieleven domineert. Evangelisatie betekent in de eerste plaats de eerste geloofsverkondiging: dat Jezus is verrezen, dat we Hem mogen ontmoeten, als Heer aanvaarden, vergeving en genezing kunnen ontvangen en leerling van Hem mogen worden. Pas als mensen daarvoor kiezen is er een basis waarop catechese kan voortbouwen, gedoopt en gevormd kan worden en een christelijk huwelijk kan worden aangegaan.
Corrigerend leiderschapsteam
De derde sleutel is: leiding geven vanuit een team. Father James had in de parochiepraktijk ontdekt hoe fout hij soms was in zijn leiding geven en hoezeer hij correctie nodig had. Met het leiderschapsteam bespreekt hij nu steeds zijn functioneren en de beslissingen en vervolgstappen die hij wil nemen. Een leiderschapsteam waarvan de maximaal zes personen in vrijheid met elkaar durven spreken en elkaar aanvullende kwaliteiten hebben.
Elke pastoor en leidinggevende is eenzijdig en heeft lang niet alle gaven. Hij moet steeds weer bijgestuurd worden in zijn houding, plannen en voornemens. Als hij bijvoorbeeld een arrogante houding uitstraalt, moet hij daarop aangesproken worden, maar wie durft dat? In dat leiderschapsteam kan het.
Divine renovation, zoals de organisatie van James Mallon nu heet, brengt geen succesformule en bepleit ook niet het kopiëren van best practices. Een parochie missionair maken is hard werken met een lange adem. “We overschatten wat er in een jaar mogelijk is,” zei Mallon, “maar we onderschatten wat er in drie jaar mogelijk is.”
Kees Slijkerman
*Het platformoverleg bestond uit: Ben Hartmann en Nicole Wijnberg van Bisdom Breda, Mirjam Spruit van Centrum voor Parochie Spiritualiteit, Arnoud Drop en Frank Jansons van Alpha Nederland, pastoor Jeroen Smith en Helen Opstal van Katholiek Alpha Centrum, Tom Koot van Xpand, Kees Slijkerman en Enno Dijkema /Annemiek Kurstjens van het netwerk van Nieuwe Bewegingen, Patrick Vandeputte van de Vlaamse Impulsgroep Missionaire Parochie en Harm Ruiter als projectleider.
Uit Bouwen aan de Nieuwe Aarde 2022-2