Kees Slijkerman
'Eindelijk thuis' is een boek dat direct aansluit bij ons jaarthema 'Komt allen thuis bij de Vader'. Dit bijzondere boek van Henri Nouwen kreeg ik tien jaar geleden cadeau en ik nam het mee op retraite. Wat normaal niet goed is in een stille retraite, dat deed ik deze keer toch - in overleg met mijn begeleider: ik las een heel boek. Zo was Henri Nouwen met zijn 'Eindelijk thuis' mijn persoonlijke retraitemeester. Ik las en bad, keek naar mezelf en schreef stukjes tekst over en reageerde daarop weer in gebed. De Heer sprak zo tot mij.
Nu ik de aantekeningen uit mijn retraiteschrift van juni 1998 herlees besef ik dat elke lezer een andere ervaring zal doormaken bij het lezen van 'Eindelijk thuis'. In het eerste deel schrijft Nouwen over de jongste zoon in Lucas 15,11-32. Die vraagt het erfdeel waar hij eigenlijk pas bij de dood van zijn vader recht op had. Zijn vader geeft het en hij vertrekt. Henri Nouwen herkent in zichzelf en in zijn eigen leven veel van die jongste zoon. Een van Henri's motieven om een baan aan te nemen aan de overkant van de Atlantische Oceaan was dat hij wilde loskomen van zijn vader. En het betekende veel voor hem dat hij zich toch nog met zijn vader kon verzoenen voordat deze stierf.
WROK EN DANK
Maar Henri herkent in zichzelf ook veel van de oudste zoon, waar deel II over gaat. Wrok bijvoorbeeld. 'Over wrok praat je niet openlijk, je gaat er niet openhartig en rationeel mee om. Wrok is veel kwaadaardiger. Hij zit vastgeroest aan de keerzijde van mijn deugd.' Nouwen doelt dan op de deugd van plichtsbewust en gezagsgetrouw zijn, hard werken en jezelf opofferen. Hij ontdekt in zichzelf: 'Het is alsof ik mij juist op het moment waarop ik het meest onzelfzuchtig ben, bewust word van mijn obsessie om bemind te willen worden' (blz. 84). Vertrouwen en dankbaarheid zijn nodig. Kiezen voor dankbaarheid in plaats van jammerklacht.
DIE ALTIJD WACHT
En als we onze jeugdzonden en wrok te boven zijn gekomen, wat is dan de volgende fase? Die fase is: de vader worden.
In deel III gaat het over de Vader. 'Een Vader die zichzelf nooit opdringt, aan wie dan ook, maar altijd wacht; een Vader die zich nooit in wanhoop terugtrekt, maar altijd blijft hopen dat zijn kinderen zullen terugkeren; een Vader die niets liever wil dan woorden van liefde tot zijn kinderen spreken en zijn vermoeide armen op hun schouders laten rusten. Zijn enige wens is te zegenen' (blz. 106).
'De gelijkenis van de verloren zoon is het verhaal over een liefde die al bestond voordat er van afwijzing sprake kon zijn en altijd zal blijven bestaan, hoe vaak zij ook wordt afgewezen. Dit is de eerste en eeuwige liefde. Dit is de liefde van een God die zowel een vader als een moeder voor ons is' (blz. 120).
THUIS KOMEN EN THUIS BLIJVEN
Het slothoofdstuk over de vader worden heeft mij nog het meest geraakt. Ik betrok het op mijn eigen vaderschap voor mijn kinderen. Hoe word je vader? Toen Martha en ik ons eerste kind kregen, op 1 december 1986, toen werd ik vader. Maar dat was slechts een begin. Henri Nouwen leert mij dat ik vader word langs drie wegen: de weg van het verdriet, de weg van de vergeving en de weg van de edelmoedigheid. Verdriet, vergeving en edelmoedigheid zijn niet de eerste dingen waar je aan denkt bij een cursus opvoeding. Ze zijn wel heel erg goed om alle tegenslagen en de puberteit van je kinderen op een positieve manier door te komen.
GEESTELIJK OUDERSCHAP
De r.-k. priester Henri Nouwen (1932-1996) doelt met de vader worden vooral op het geestelijke ouderschap. 'Ik moet thuiskomen en vervolgens thuisblijven bij mijn Vader. Dan kunnen beide zoons in mij geleidelijk worden omgevormd tot de barmhartige vader. Deze transformatie brengt mij naar de vervulling van het diepste verlangen van mijn rusteloze hart. Wat kan mij meer vreugde schenken dan dat ik mijn vermoeide armen uitstrek en in een zegenend gebaar mijn handen laat rusten op de schouders van mijn kinderen die naar huis komen' (blz. 148). Hiervan geeft Nouwen een voorbeeld uit zijn eigen leven. Doelend op leden van de Ark-gemeenschap waar hij in woont schrijft hij: 'Zij zoeken een vader die kan zegenen en vergeven, zonder dat hij hen nodig heeft op een manier waarop zij hem nodig hebben' (blz. 153).
Henri Nouwen, 'Eindelijk thuis', gedachten bij Rembrandts 'De terugkeer van de Verloren Zoon', uitg. Lannoo, Tielt, 1994, ISBN 90-209-1964-4 (160 bladzijden).
Uit: Bouwen aan de Nieuwe Aarde 2008-6