Onderzoek naar charismatische stromingen
Het wetenschappelijk onderzoek naar charismatische vernieuwingsbewegingen is een nieuwe fase ingegaan met de ondertekening van een overeenkomst tussen de Vrije Universiteit in Amsterdam (VU) en de Charismatische Werkgemeenschap Nederland (CWN).
Dr. Miranda Klaver presenteert haar onderzoeksplannen.
Met deze ondertekening op maandag 6 maart 2017 ging officieel de CWN-VU-Onderzoeksplaats voor Charismatic and Pentecostal Christianity van start. Als onderzoeker is dr. Miranda Klaver aangesteld. Zij krijgt daarbij een dag in de week student-assistent Miranda van Holland in dienst.
Nieuw begin
De ondertekening werd een bijzondere bijeenkomst, misschien wel een historisch nieuw begin van verdergaande samenwerking op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en theologische onderbouwing van charismatische vernieuwing. Vertegenwoordigers van zeer uiteenlopende kerkelijke, evangelische en pinkstertradities waren bij elkaar.
Amsterdam, 6 maart 2017, decaan Ruard Ganzevoort van de VU (l.) en CWN-voorzitter Henk Reinders sluiten een overeenkomst onder toeziend oog van de CWN-penningmeester.
Gelovig en geleerd
We werden welkom geheten door de decaan van de faculteit Godgeleerdheid aan de VU, Ruard Ganzevoort. Hij vertelde dat de charismatische en evangelische stromingen tegenwoordig zo belangrijk zijn in het geheel van de Kerk dat de universiteit er meer aandacht aan wil gaan besteden. Voorzitter Henk Reinders van de CWN sprak als tweede. 'De CWN heeft vanaf de oprichting in 1974 in haar statuten staan dat ze theologische reflectie op charismatische vernieuwing wil bevorderen en doet dat verbonden met spiritualiteit', zei hij. Hij was dan ook heel blij met Miranda Klaver als onderzoeker, omdat zij 'gelovig en geleerd' is en bovendien 'een sympathiek mens, gericht op communicatie en verbinding.' Namens het CWN-bestuur gaf hij haar de zegen.
Leerstoelbestuur
Als derde spreker mocht ik zelf het woord voeren, namens het leerstoelbestuur, dat al bijna 25 jaar zorg draagt voor de leerstoel Theologie van de Charismatische Vernieuwing aan de VU. Deze leerstoel is een gezamenlijk initiatief van de CWN en de Katholieke Charismatische Vernieuwing (KCV). Op die leerstoel hebben achtereenvolgens de professoren Parmentier, Van der Kooi en Van den Toren gezeten. Alledrie kregen ze aansluitend een aanstelling als gewoon hoogleraar, waardoor ze weer verdwenen van onze bijzondere leerstoel. In de vacante periodes hebben rooms-katholieke gastdocenten colleges gegeven. De hoop is op termijn weer een nieuwe hoogleraar Theologie van de charismatische vernieuwing te kunnen benoemen aan de VU. Zoekende naar een geschikte kandidaat die aan de hoge eisen* van het ministerie van onderwijs beantwoordt, was het leerstoelbestuur blij verrast met het aanbod van de VU om Miranda Klaver voltijds aan te stellen als onderzoeker. Zij is antropoloog en theoloog. Het leerstoelbestuur is vol verwachting naar wat haar onderzoek aan het licht zal brengen.
Haar onderzoek zal zich concentreren op wat er gebeurt tijdens grote conferenties. Zij merkte op dat de pinksterbeweging en de charismatische vernieuwing de laatste 30 jaar niet meer zo goed in bestaande hokjes zijn in te delen. 'Er is een wereldwijde kruisbestuiving, die vooral in grote conferenties zichtbaar wordt.' Die conferenties zijn een grote rol gaan spelen naast het gewone kerkleven. Wat betekent dat voor de geloofsontwikkeling van mensen en voor de toekomst van de kerken? Dat zijn een paar van haar onderzoeksvragen. Mede door enquêtes hoopt ze antwoorden te vinden. Ze ziet enerzijds een 'festivalisering' van de religie en anderzijds de opkomst van kleine huisgroepen.
Katholiek belang
Ook voor rooms-katholieke theologen en bisschoppen kunnen die onderzoeksresultaten van belang zijn, mede omdat in toenemende mate door rooms-katholieken wordt deelgenomen aan conferenties als van Vrij Zijn en andere evangelische en pentecostale bijeenkomsten buiten de gevestigde kerken. Voor de jongere generaties tellen de kerkgrenzen veel minder. Ze zoeken hun geestelijk voedsel waar ze dat maar denken te kunnen vinden. De theologische denkbeelden die ze uit evangelische conferenties meenemen naar hun eigen rooms-katholieke kringen, zorgen zowel voor zegeningen als voor reuring en onduidelijkheid. Goed onderzoek naar de feiten kan veel verhelderen en pastorale praktijken verbeteren. Te onderzoeken is bijvoorbeeld waar de sprekers in die conferenties hun denkbeelden vandaan hebben, wie aan die conferenties zoal deelnemen en wat het effect is op hun functioneren in hun eigen kerkelijke gemeenschappen.
Boek voor Miranda
Omdat de katholieke charismatische wereld voor Miranda Klaver nog niet zo bekend is, overhandigde ik haar namens de KCV het boek met getuigenverslagen van mensen die het begin van de katholieke charismatische vernieuwing, nu 50 jaar geleden, in de Verenigde Staten zelf hebben meegemaakt. 'Daarin kun je ontdekken hoezeer de Katholieke Charismatische Vernieuwing schatplichtig is aan de pinksterbeweging en aan de charismatische bewegingen in protestantse kerken', zei ik. 'Het was gisteren precies 50 jaar geleden dat er een groep katholieken in South Bend de doop in de heilige Geest heeft ervaren en vervolgens aan plaatselijke pinksterchristenen vroeg om met hen te bidden om de gave van tongentaal. Dat deden ze op 13 maart 1967. Ook die katholieken begonnen toen in tongentaal/klanktaal te bidden. Na afloop vroegen de pinksterchristenen aan de katholieken of ze nu wilden toetreden tot de Pinkstergemeente. Maar dat waren deze katholieken helemaal niet van plan en hebben ze ook niet gedaan. Ze waren theologisch zeer goed geschoold en werden de pioniers van een voluit rooms-katholieke vernieuwingsbeweging, die in 50 jaar het geestelijk leven van naar schatting 140 miljoen** rooms-katholieken zou gaan veranderen.
Gezamenlijk belang
Het was heel bijzonder om deze middag niet alleen vertegenwoordigers van de CWN en de VU aan te treffen, maar ook organisaties als New Wine, Evangelisch Werkverband, Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeenten en Samen Kerk In Nederland (SKIN, de koepel van migrantenkerken in Nederland). We hebben een gezamenlijk belang: onderzoeken wat er gebeurt, daar goed over nadenken en verbinden met alle gegevens van de christelijke traditie, opdat we aan de volgende generaties kunnen doorgeven wat Christus meegaf aan zijn apostelen.
Miranda Klaver hoopt een- of tweemaal per jaar al deze vertegenwoordigers bijeen te zien in een studiedag of consultatie. Zij wil ook de CWN meer zichtbaar maken. Heel veel vragen die nu spelen bij het gebruik van charisma's in de kerk zijn allang een keer goed doordacht en beschreven in het theologisch tijdschrift Geestkracht, Bulletin voor Charismatische Vernieuwing. Al die nummers hoopt ze daarom op internet toegankelijk te maken.
Prof. dr. Kees van der Kooi: 'God is niet in een hokje in te delen.'
Niet in een hokje
Prof. dr. Kees van der Kooi, hoogleraar dogmatiek en voormalig hoogleraar theologie van de charismatische vernieuwing, wees nog op de manier waarop theologie zich ontwikkelt. 'Eerst is er het geleefde geloof en daarna pas de reflectie erop. Die volgorde verandert ook de theologie,' zei hij. 'God is niet in een hokje in te delen.'
Kees Slijkerman
#
Miranda Klaver is tevens benoemd tot directeur van het Hollenweger Centre, dat aan de VU is gevestigd en vooral bestaat uit een uitgebreide collectie van boeken en tijdschriften over de pinkster- en charismatische bewegingen. De Zwitserse prof. Walter Hollenweger was een van de pioniers in wetenschappelijk onderzoek naar deze bewegingen. Hij was professor missiologie aan de Universiteit van Birmingham, Engeland.
*Om als hoogleraar benoemd te kunnen worden moeten er na je promotie nog heel wat artikelen van je zijn gepubliceerd in internationale wetenschappelijke tijdschriften.
**De schatting van 140 miljoen 'charismatische katholieken' staat in het boek Then Peter stood up (uitgever ICCRS, Vaticaanstad, 2000, blz 123) en is gebaseerd op onderzoek door David Barrett.
***Er zitten Engelse woorden in de naam CWN-VU-Onderzoeksplaats voor Charismatic and Pentecostal Christianity omdat het een internationale zaak is en omdat er geen goede Nederlandse vertaling voor bestaat.
Uit: Bouwen aan de Nieuwe Aarde 2017-2