Uit Bouwen aan de Nieuwe Aarde 1986-1
Jaap Borst, missionaris in India, is getuige geweest van een treffende vorm van evangelisatie, die ook voor ons land van groot belang is. Hier volgt een verslag van zijn boodschap, met enkele hoogtepunten letterlijk aangehaald.
India is een 'missie'-land, met in het zuiden een groeiend aantal christenen, maar in het noorden met weinig resultaat. Een doorbraak ontstond toen een team vanuit de vernieuwing een week lang in de dorpen kwam. De plaatselijke bisschop Mgr. Osta zegt hierover:
'Tien jaar geleden was de pastorale toestand zorgwekkend. Er was weinig interesse voor de catechese en kerkdiensten; gezinsgebed was er praktisch niet. Jongeren waren vaak opstandig en families verdeeld door twist. We zagen weinig hoop. Onverwachts is er dan nu door deze dorpsretraites een doorbraak gekomen, een ommekeer ten goede op het pastorale vlak. Het geloof is opgeleefd; op vele plaatsen in het bisdom wordt in de dorpjes regelmatig samen gebeden en gezongen. De mensen zijn blijer, met elkaar verzoend en staan weer open voor catechese en gezinsgebed.'
Op een conferentie om de resultaten te bekijken kwam men tot de volgende conclusies:
1. Catechese en charismatische vernieuwing vullen elkaar aan en hebben elkaar nodig
Men zag heel duidelijk dat zonder geestelijke vernieuwing er weinig of geen belangstelling voor catechese is. Maar na de retraites stonden de mensen opeens open voor en was er honger naar geloofsonderricht. Het bisdom haakt hier op in door nu overal gezinscatechese en gebed te bevorderen en door catechisten bij de charismatische retraites te betrekken.
Van de andere kant is charismatische vernieuwing zonder catechese weinig bestendig; ze kan oppervlakkig en emotioneel worden of ontsporen door verkeerd onderricht o.a. door sekten.
Dit inzicht heeft diepgaande consequenties voor het pastorale beleid in een bisdom en voor de charismatische vernieuwing.
2. De charismatische retraite is een vorm van geloofsverkondiging en leidt tot geloofsvernieuwing
De retraite brengt het 'apostolisch kerygma', d.w.z. de evangelieverkondiging van de apostelen op een eenvoudige, aangepaste manier: God heeft de wereld lief, bekeer je van het kwade en keer je tot Jezus, de Heer en Heiland en je zult leven in zijn Geest (Handelingen 2,38 en context).
Het is de verkondiging van advent-kerstmis-goede week-pasen-pinksteren.
3. Deze geloofsverkondiging is voorwaarde en fundament voor kerkvernieuwing volgens het Tweede Vaticaans Concilie
Het concilie stelt:
- dat iedere gedoopte door de Heer geroepen is tot echte heiligheid en tot het verspreiden van het evangelie;
- dat de Kerk op alle niveaus weer gemeenschap moet worden, een warme gemeenschap van geloof, hoop en liefde, verzoening en dienstbaarheid, een echt Lichaam van Christus, sacrament van heil in de maatschappij.
Jaap Borst gaf aan hoe ons geloof zich ontwikkelt: vanaf de (kinder)doop naar het imiterend geloof van kinderen. Vaak mondt dit uit in een traditioneel geloof, beleefd als gemeenschap, maar nog te weinig bewust als individu.' Daarvoor is een bekering nodig, een keuze voor Jezus. Dit geloof moet vanuit die keuze verder gevormd worden en tot daden leiden: vooral door het getuigenis.
'Het hart van de charismatische retraite is de verkondiging van Jezus als Heer en de uitnodiging te komen tot een persoonlijke overgave aan Hem. Dan begint een vernieuwd, levend geloof zich te ontwikkelen.'
De Nederlandse situatie
Voor sommigen is de geloofscrisis uitgelopen op een groei naar een meer volwassen geloof in de Heer; voor velen leidt het tot onzekerheid, onverschilligheid en geloofsafval. Je voelt het als een hevige pijn in je hart te zien hoe bloeiende parochies en goed katholieke gezinnen hierdoor geraakt zijn. En je weet dat je eigen pijn, vaak vergroot, een pijn is van heel het gelovige Volk van God.
Vanuit geloofscrisis komt ook een normverlaging voort, die zich uit in vrije seks en alternatieve godsdienstigheid en levensstijlen. Er wordt vaak algemeen gesteld dat alle godsdiensten (even) goed zijn. Mensen, vooral jongeren, kiezen voor een andere godsdienstigheid dan het Evangelie van Jezus. Ze willen volkomen vrij zijn om alles te proberen, nieuwe wegen te ontdekken, voor alles open te staan.
In deze situatie in de Kerk ontbreekt over het algemeen een duidelijke verkondigng van Jezus Christus als Heer.
Er is te weinig oproep tot bekering en het komen tot een persoonlijk geloof. En toch, als alle godsdiensten (even) goed zijn, dan houdt dit ook in dat Jezus niet de Heer is - en dat het evangelie niet de waarheid brengt.
Wat is er nodig om tot geloofsvernieuwing als basis van Kerkvernieuwing te komen?
Ik denk hier aan twee dingen, namelijk:
1. een onderscheiding van geesten en
2. een duidelijke verkondiging van Jezus als Heer.
1. Niet-christelijke godsdiensten en geestesstromingen hebben wel veel dat goed en waardevol is, maar het goede blijft beperkt en is vermengd met menselijke beperkingen, met zonde en kwaad.
Een recent voorbeeld daarvan is Bhagwan Rajnees, die Oudhindoeïstische ideeën deed aansluiten bij de westerse tijdgeest van vrije liefde en seks, het zoeken van eigen geluk ten koste van anderen. Het heeft bij hem geleid tot een geestelijk bankroet en tot nihilisme. Zijn onlangs weggetrokken naaste medewerkster Ma Sheila Anan zei: 'Hij is een wanhopig mens'. Hij heeft het zeker niet gevonden, maar is als vele anderen een blinde die blinden de weg wijst.
Nayantara Sahgal, een nicht van Mw. Indira Gandhi, beeldde het probleem uit in haar recente roman 'Rich like us', waarin de hoofdpersoon verklaart: 'Ik geloof niet in het Hindoeïsme, want het kwaad wordt niet verklaard' (pag 136). En zo is het ook; het kwaad wordt niet verklaard, maar bij het goede ingewerkt.
We hebben veel respect voor mensen, die niet christen zijn, want ze zijn vaak meer toegewijd en oprecht dan menig traditionele christen. Maar het goede van hun godsdienst is als sterren die de nacht verlichten: die verbleken als de zon, het Licht der wereld, weer over de wereld opgaat (Jesaja 60,1-7).
2. Paulus schreef: 'wij verkondigen niet onszelf, maar Christus de Heer' (2 Korintiërs 4,5).
Doen wij dit wel in en door de Kerk? In zekere zin: ja, want de liturgie, de gebeden en sacramenten staan er vol van: 'Gij alleen zijt de Heilige, Gij alleen de Heer, Gij alleen de Allerhoogste, Jezus Christus…'.
Maar het dringt bij velen niet door. Het wordt te weinig met overtuiging verkondigd en centraal gesteld. Het wordt door velen niet gehoord. Er is te weinig de directe oproep Jezus persoonlijk als Heer en Heiland in geloofsovergave te aanvaarden. Daarom is er ook zo weinig geloofsvernieuwing en echte Kerkvernieuwing. Er is hier een leegte op het pastorale vlak. Hier moet de Charismatische Vernieuwing, hier moeten ook de leken een bijdrage leveren.
In de charismatische retraite en in de zevenweekse vorming 'Leven in de Geest' hebben we een pastoraal instrument dat op aangepaste wijze mensen tot geloofsvernieuwing brengt. Ik denk dat deze aangepaste verkondiging een speciale bijdrage van de Charismatische Vernieuwing aan de Kerkvernieuwing zal zijn.
Het is duidelijk dat deze geloofsvernieuwingsretraites, -cursussen, niet alleen door priesters worden gegeven. Zij hebben een eigen taak herder te zijn en ze hebben al zo veel te doen. Het is ook de taak en roeping van leken door aangepaste geloofsverkondiging Jezus de Heer te dienen in de Kerk, in het gezin en in de maatschappij.
Een tijd van spreken: tijd van verkondiging is aangebroken
Er is een tijd van zwijgen en er is een tijd van spreken. We moeten ook altijd de tijd van de Heer, de tijd van genade, afwachten. Maar ik ben er van overtuigd dat in Nederland de tijd van verkondiging is aangebroken.
Op veel plaatsen in de wereld bewerkt de Heer grote dingen: veel mensen komen voor het eerst tot Hem in Afrika, in Serawak, in India, in China. Ik geloof dat we nu in de tijd leven waarin de bekering van Rusland reeds begonnen is. De tijd van herleving is begonnen.
Ook voor Nederland is de tijd van verkondiging en van een nieuwe lente aangebroken.