De hele lezing is geredigeerd tot goed leesbare artikelen in Bouwen aan de Nieuwe Aarde en in printversie hier te vinden.
Hieronder de ongecorrigeerde tekst.
Over de oecumenische wortels van de katholieke charismatische vernieuwing en waarom paus Franciscus deze vernieuwing definieert als “een stroom van genade”, bestemd voor heel de Kerk. Jean-Luc Moens is de eerste internationaal moderator van CHARIS.
1 juni 2020 Jean-Luc Moens (deel 1)
Beste vrienden van de charismatische vernieuwing,
Het coronavirus dwingt ons om onze gewoonten te veranderen.
In plaats van samenkomen op dezelfde plek, zijn we nu verbonden via internet.
Ik zou heel graag bij jullie zijn geweest. Misschien zal dat een andere keer gebeuren.
Kees Slijkerman heeft me gevraagd, jullie taal te spreken. Ik doe dat met plezier, en ook met een beetje moeite - zoals jullie wel merken. Excuus voor mijn Franse tongval.
Nederlands is de taal waar ik op school het meest op gestudeerd heb, maar ik heb niet genoeg mogelijkheden gehad om hem in de praktijk ook te spreken.
Een jaar geleden is CHARIS officieel begonnen als de nieuwe en enige dienst voor de Katholieke Charismatische Vernieuwing.
Deze nieuwe dienst die we internationaal een service noemen is ontstaan op uitdrukkelijke verzoek van paus Franciscus.
Hij was degene die dat wilde, omdat hij een heel bepaalde kijk heeft op de charismatische vernieuwing.
Om te begrijpen waarin CHARIS ‘nieuw’ is, moet je die visie van de paus - die ook zijn droom is voor de Kerk - begrijpen.
Voordat ik daar verder op inga, wil ik eerst iets vertellen over de geschiedenis.
Vervolgens zullen we ingaan op de visie van paus Franciscus
en tenslotte op de concrete gevolgen ervan voor ons: met het ontstaan van CHARIS.
1. Historische inleiding
Hier zou ik op twee punten willen ingaan:
de oecumenische wortels van deze vernieuwing
en deze vernieuwing als een stroom van genade.
1.1. De oecumenische wortels
Zoals u weet, ontstond de charismatische vernieuwing in de katholieke Kerk in negentien-zeven-en-zestig (1967) in de Verenigde Staten. Maar de wortels van deze vernieuwing gaan veel verder terug. Het is een heel interessant verhaal dat ik voor u zal samenvatten.
Aan het einde van de negentiende (19e) eeuw kreeg een Italiaanse mystica, de zalige zuster Elena Guerra, openbaringen van de Heilige Geest.
Gods Heilige Geest uitte de klacht niet genoeg te worden vereerd in de katholieke Kerk. Zuster Elena nam contact op met de paus van die tijd, Leo de Dertiende (XIII), om hem te vragen over de Heilige Geest te spreken.
De paus deed verschillende dingen:
hij schreef een brief en daarna een encycliek.
Ook nam hij het initiatief tot een noveen tot de heilige Geest, te bidden vóór Pinksteren.
Merk op dat een van de intenties van de noveen was, te bidden voor de eenheid van de Kerk. Tenslotte wijdde hij op 1 januari negentien-een (1901), de eerste dag van de twintigste (20e) eeuw, deze eeuw toe aan de Heilige Geest.
Wat heel bijzonder is: op dezelfde dag, 1 januari negentien-een (1901), leidde dominee Charles Parham in Topeka (Kansas), een Bijbelstudie over de Handelingen van de Apostelen, en zijn vrouw begon in tongen te zingen. Ze had zojuist de 'doop in de Geest' ontvangen.
Uit deze ervaring ontstond de Pinksterbeweging, die zich later losmaakte van de historische protestantse kerken.
In de jaren vijftig stelden de protestantse kerken zich open voor de doop in de Geest, en in negentien-zeven-en-zestig (1967) gebeurde dat in de katholieke Kerk.
Dit verhaal doet me nog steeds verbaasd staan als ik het vertel. Kijk eens hoe de Heilige Geest het gebed van paus Leo de Dertiende (XIII) beantwoordde:
deze bad voor een nieuwe uitstorting van de Geest in de twintigste (20e) eeuw
en voor de eenheid van de Kerk.
De reactie van de Heilige Geest was: beginnen bij de protestanten!
Het Tweede Vaticaans Concilie en het prachtige gebed van Johannes de Drie-en-twintigste (XXIII) om een nieuw Pinksteren over de Kerk, moesten eerst plaatsvinden, zodat * uiteindelijk ook de katholieke charismatische vernieuwing kon* ontstaan !
Waarom vertel ik dit?
Omdat dit verhaal iets van de** "de oecumenische wortels" van de charismatische vernieuwing laat zien. Paus Franciscus is hier diep van overtuigd. Het maakt deel uit van zijn visie, zoals we later zullen zien.
Laten we nu het tweede punt van de historische inleiding bespreken:
1.2. De Vernieuwing als stroom van genade
Laten we dus teruggaan naar het verhaal van de Vernieuwing in de katholieke Kerk.
Er is een persoon die een zeer belangrijke rol heeft gespeeld
om ervoor te zorgen dat deze Vernieuwing de Kerk binnenkwam en er geaccepteerd werd. Het is kardinaal Léon-Joseph Suenens, aartsbisschop van Mechelen-Brussel, en een van de drie moderatoren van het Tweede Vaticaans Concilie.
Ik kreeg in mijn jeugd de kans om hem te leren kennen en met hem samen te werken. Kardinaal Suenens had een hartstocht voor de heilige Geest.
Hij is onderzoek gaan doen naar de ontluikende Vernieuwing in de Verenigde Staten, en heeft ertoe bijgedragen dat deze de Kerk binnenkwam.
In 1975 leidde hij de grote pelgrimstocht van de Vernieuwing naar Rome en presenteerde deze aan de heilige paus Paulus VI.
Daar sprak Paulus VI de historische woorden: "De Charismatische Vernieuwing is een kans voor de Kerk."
Paus Paulus VI vroeg kardinaal Suenens om de ontluikende Vernieuwing te begeleiden.
De kardinaal deed dit onder meer door de Documenten van Mechelen te publiceren, die algemene richtlijnen geven, op diverse gebieden.
De kernovertuiging van Kardinaal Suenens was, dat de charismatische vernieuwing geen beweging is, maar een stroom van genade. Van zijn kant heeft paus Franciscus deze overtuiging bevestigd.
Wat wordt daar precies mee bedoeld? Wat ik nu ga vertellen heb ik meerdere keren rechtstreeks gehoord uit de mond van kardinaal Suenens zelf.
Hij vergeleek de vernieuwing met de "Golfstroom", die warmwaterstroom die door de Atlantische Oceaan trekt, het water verwarmt en onze landen hun gematigde klimaat geeft. Hij zei:
"Net zoals de ‘Golfstroom’ de Atlantische Oceaan opwarmt
en verdwijnt wanneer hij zijn werk heeft gedaan,
zo moet de charismatische vernieuwing de hele Kerk verwarmen, - en verdwijnen wanneer ze haar werk heeft gedaan.
Dat betekent: wanneer de hele Kerk charismatisch zal zijn."
Deze overtuiging van kardinaal Suenens was gebaseerd op het feit dat hij van mening was, dat de doop in de Geest - de ‘uitstorting van de Geest’ zoals hij het noemde -, een genade was, waartoe alle gedoopten geroepen waren.
Daarom was de Vernieuwing volgens hem geen beweging.
Een beweging is immers een groep gelovigen in de Kerk die een bepaalde spiritualiteit beleven.
Als gevolg hiervan zitten we in een beweging, of niet.
Erin of erbuiten.
Dus ík ben bijvoorbeeld lid van de Gemeenschap Emmanuel, en jij niet. Anderen zijn bij het Focolare of Sant'Egidio; sommigen zijn franciscanen en anderen dominicanen.
Maar met de Vernieuwing is het anders.
Het is geen beweging, maar een stroom van genade.
Als de doop in de Geest voor alle christenen is,
dan kan de Vernieuwing geen beweging zijn waar je wel of niet bij hoort.
De Vernieuwing is voor iedereen.
In die zin staat hij op een bepaalde manier boven de bewegingen.
Ik kan lid zijn van het Focolare of van Sant' Egidio, en gedoopt zijn in de Geest.
Ik kan franciscaan, dominicaan of jezuïet zijn, en gedoopt zijn in de Geest.
Ik kan gedoopt zijn in de Geest, en niet in een gebedsgroep zitten.
Ik kan het doopsel in de Geest ontvangen hebben, en niet met mijn handen in de lucht bidden. De Vernieuwing is een stroom van genade, simpelweg omdat de doop in de Geest de genade van onze doop ‘actualiseert’, - vernieuwt.
Dat verklaarde kardinaal Farrell afgelopen januari aan de Braziliaanse bisschoppen: 'Waarom is de charismatische vernieuwing een stroming van dit type? Dat komt precies door zijn identiteit. Wat de charismatische vernieuwing kenmerkt, is de ervaring van de doop in de heilige Geest.
Elke gedoopte kan deze ervaring opdoen, omdat deze eenvoudigweg de doop zelf weerspiegelt.
Je kunt zeggen dat het ontvangen van de doop met de Heilige Geest duidelijk betekent dat je ten volle alle genaden beleeft, die je ontvangen hebt bij de sacramentele doop.
In die zin is de Vernieuwing een stroom van genade, waarvan iedereen kan profiteren."